De wet bepaalt wie onze erfgenamen zijn. Maar iedereen heeft een zekere vrijheid om zelf zijn erfenis te regelen. Dit moet dan wel bij testament gebeuren. Hoe kan ik zelf mijn testament opstellen? Wat zijn de voordelen van een notarieel testament? De inhoud, opstelling en formulering zijn zeer belangrijk. Vele testamenten kunnen jammer genoeg niet uitgevoerd worden omdat zij niet in de juiste vorm werden opgesteld of wegens hun onzorgvuldige formulering. Daarom volgen hieronder een aan tal zaken om u duidelijk te maken hoe u uw testament op een correctie manier kan opmaken en wat er allemaal mogelijk is.Erven
U denkt best tijdig aan uw erfenisplanning. U kan ook op voorhand n en ander wegschenken om uw erfgenamen hoge successierechten te besparen. Vraag aan de notaris welke voor u de beste oplossing is. Hij kan u raad geven om, volkomen wettelijk, belastingen te vermijden.
Mensen staan doorgaans niet graag stil bij een overlijden. En zeker niet bij hun eigen overlijden. Maar wat gebeurt er met uw bezittingen als u er niet meer bent? U doet er goed aan om hierover even na te denken. De notaris is een serene raadgever in de moeilijke momenten die volgen op een sterfgeval. Hij kan u bijstaan en oplossingen voorstellen wanneer u te maken hebt met een erfenis of testament.
1. Een testament? Wie erft?
De wet bepaalt de langstlevende echtgenoot en de (klein)kinderen alles erven. Na hen komen de ouders, broers en zussen, neven en nichten in aanmerking. Is er geen familie, dan gaat de nalatenschap naar de Staat.
2. Kan ik in een testament mijn erfgenamen zelf kiezen?
Niet helemaal. De (klein)kinderen, echtgenoot en ouders hebben een wettelijk voorbehouden deel dat hen sowieso toekomt. Zij kunnen dus nooit volledig onterfd worden. Met de rest doet u wat u wil, bijvoorbeeld via het opmaken van een testament. Testamenten zijn trouwens niet de enige maner om uw erfenis te verdelen. Een wijziging van het huwelijkscontract of een gift tussen echtgenoten kan ook een geschikte oplossing zijn. De notaris helpt u graag de juiste keuze te maken.
3. Naar de notaris voor mijn testament?
De notaris kent alle wettelijke regels en formulieren. U heeft er dus alle belang bij om hem te raadplegen. De notaris zal uw testament correct en ondubbelzijdig opstellen. Zo vermijdt u dat er achteraf problemen ontstaan bij de interpretatie en de uitvoering van uw laatste wil. De notaris kan uw testament ook bewaren en ervoor zorgen dat het na uw overlijden wordt uitgevoerd zoals u het wenst.
4. Moet ik een erfenis aanvaarden?
Stel, u erft onverwachts en een verre oom. U bent echter bang dat hij een hoop schulden heeft gemaakt. Deze erfenis hoeft u niet te aanvaarden. Na zijn overlijden kan u er volledig afstand van doen. Wilt u de erfenis toch aanvaarden, maar zonder de schulden uit eigen zak te moeten betalen? Raadpleeg dan snel de notaris. Hij zet de mogelijkheden voor u op een rijtje.
5. Wat kost erven?
Wanneer u erft moet u erfenisrechten betalen. Als echtgenoot, (klein)kind of ouder geniet u van de laagste tarieven. Voor andere familieleden geldt een hoger tarief. Bent u geen familie, dan betaalt u erfenisrechten tegen het hoogste tarief. We verwijzen u graag naar samenwonen. De regel is: hoe groter de erfenis, hoe hoger de tarieven. Erfenisrechten verschillen ook volgens het soort huwelijkscontract en het Gewest waarin de overledene zijn laatste woonplaats had. Voor de berekening van successierechten kan u terecht op onze website.
6. Minder successierechten betalen?
U denkt best tijdig aan uw erfenisplanning. U kan ook op voorhand n en ander wegschenken om uw erfgenamen hoge successierechten te besparen. Vraag aan de notaris welke voor u de beste oplossing is. Hij kan u raad geven om, volkomen wettelijk, belastingen te vermijden. In dezelfde reeks vindt u hierover alvast meer uitleg.
7. Wat kost een testament?
Als de notaris, volgens uw aanduidingen, uw testament opmaakt, dan kost u dat in de meeste gevallen tussen 5.000 en 10.000 BEF. Hiervoor krijgt u een notariële akte die garandeert dat uw laatste wil correct wordt uitgevoerd.
8. Wie kan bij testament ontvangen?
Minderjarigen of onbekwaamverklaarden kunnen in principe wel erven. Daarentegen belet de wet sommige personen om bij testament te erven. Zo zal iemand die nog niet verwekt is op het ogenblik van het overlijden van de erflater niet kunnen erven. Daarentegen zal een ongeboren kind dat levensvatbaar geboren wordt wel erven.
9. Het Centraal Register van Testamenten (C.R.T.)
1. Een testament is een strikt persoonlijke akte. Zo kunne man en vrouw geen gezamenlijk testament maken. Ieder stelt op een afzonderlijk blad zijn uiterste wilsbeschikking op.
2. Inschrijving in het Centraal Register van Testamenten (C.R.T.). Hier worden alle gegevens van openbare, internationale en eigenhandige testamenten bijgehouden. Indien een testament bij een notaris in bewaring wordt gegeven, laat deze dit inschrijven in het C.R.T. In dit register worden de identiteit van de testateur, de naam van de notaris en de datum opgenomen.
Uiteraard blijft de inhoud van het testament geheim zolang de erflater leeft; ook kan men niet te weten komen of iemand al dan niet een testament gemaakt heeft. Na het overlijden zal het C.R.T., mits voorlegging van een overlijdensakte, meedelen of er al dan niet een testament bestaat. Registratie zal eveneens plaatsvinden ingeval van gedeeltelijke of volledige herroeping of nadat wijzigingen werden aangebracht aan reeds vroeger geregistreerde testamenten.
10. Verschillende vormen
1. Het openbaar testament
Is een notariële akte, die verleden wordt voor twee notarissen of n notaris in tegenwoordigheid van twee getuigen. De erflater dicteert zijn testament aan de notaris in aanwezigheid van de twee getuigen. Deze vorm is noodzakelijk voor personen die niet kunnen schrijven. Het is gebruikelijk dat de erflater bij het dicteren gebruik maakt van een nota die hij vooraf zelf, meestal in overleg met de notaris, heeft opgesteld. Deze vorm is dus zeer aanbevelenswaardig wanneer de testeur onzeker is over de geldigheid van zijn schikkingen. Het gedicteerde gedeelte van het testament schrijft de notaris nog steeds eigenhandig. Typen of laten noteren is verboden. Nadien wordt het testament door de notaris voorgelezen en door allen ondertekend.
2. Het internationaal testament
Dit wordt door de erflater aan de notaris aangeboden, die in tegenwoordigheid van twee getuigen er een verklaring over opmaakt. De getuigen zijn absoluut noodzakelijk en kunnen niet vervangen worden door tweede notaris. Het internationaal testament moet schriftelijk opgesteld worden, maar dient niet noodzakelijk door de erflater zelf geschreven te worden, een familielid of vriend mag dit in zijn plaats doen. De taal waarin het geredigeerd wordt speelt geen rol. Het mag worden getypt.
3. Het eigenhandig testament
Zoals het woord zegt, wordt dit testament volledig van de eerste tot de laatste letter eigenhandig door de testateur geschreven, gedateerd en ondertekend. Hier zijn geen getuigen bij nodig.
Essentieel is dat het door de testateur zelf geschreven is. Laten schrijven of typen is uit den boze. Hoe of waarop het wordt geschreven is niet belangrijk. Alle voorwerpen zijn toegestaan: een blad papier, een omslag, een stuk hout Wel moet men er rekening mee houden dat het testament na overlijden aan een notaris zal aangeboden worden. Het mag geschreven worden met een vulpen, potlood of stift. Toevoeging, woorden over andere heen geschreven en/of postscripta zijn toegelaten. Beter is het ordelijk en overzichtelijk werkstuk op te stellen. Eventueel schrijft men het eerst ontwerp volledig opnieuw. Tweede vereiste is dat de erflater zijn testament dateert en vermeldt waar het werd opgemaakt. De datum is voldoende. Het uur kan nuttig zijn als er verschillende testamenten zouden bestaan. Aan de hand van de datum zal later kunnen nagegaan worden of de erflater op dat ogenblik bekwaam was om een testament te maken. Ingeval er meer dan n testament is, zal er moeten nagezien worden welk het laatste is en of dit al dan niet vorige testamenten herroept of eenvoudigweg aanvult. Tot slot moet het testament door de erflater zelf ondertekend worden. De gebruikelijke manier van ondertekenen volstaat. Best wordt er ook voor gezorgd dat tekst, datum en handtekening bij elkaar aansluiten.
11. Een voorbeeld
De inhoud moe een duidelijke en exacte weergave zijn van de wil van de erflater. Immers na zijn overlijden rest enkel de geschreven tekst en kan hijzelf geen toelichting meer geven. Het zou jammer en misschien zelfs pijnlijk zijn, moest de interpretatie niet overeenstemmen met de wil van de erflater. In een testament kan de erflater beschikken over zijn ganse vermogen of over een gedeelte erven ten voordele van n of meer personen of instellingen, al dan niet in gelijke verhouding. Best mogelijk: 30% aan , 20% aan , 10% aan Er moet duidelijk aangegeven worden welke personen bedoeld worden. Ook dient te worden voorzien wat er moet gebeuren indien bepaalde personen voor de erflater zouden overleden zijn. Gaat de erfenis dan naar de afstammelingen van deze vooroverleden persoon of erven de andere legatarissen in hun plaats? Instellingen moeten ook duidelijk aangeduid en omschreven zijn.
Al voor gelang van de inhoud, onderscheiden wij:
Een beschikking over al de goederen die de erflater bij zijn overlijden nalaat: een algemeen legaat; stel aan als mijn algemene legataris, mijn goede vriend . Antwerpen, 17 februari 1997. (handtekening)
Een beschikking over een gedeelte van de goederen, roerend of onroerend: een legaat onder algemene titel; Laat al mijn meubelen na aan mijn vriend . Brussel, 17 februari 1997. (handtekening)
Een beschikking over een bepaald goed: een bijzonder legaat; geef mijn appartement te Kortrijk, Markt 7 aan . Hasselt 17 februari 1997. (handtekening)
Een combinatie is uiteraard mogelijk.
Ook kan een vertrouwenspersoon aangewezen worden als de uitvoerder van het testament. Bepaalde schikkingen kunnen worden voorzien voor de kerkdienst, de begrafenis, de crematie, enz. Formaliteiten na het overlijden. Kort na het overlijden van de erflater neemt u best contact op met de notaris. Via opzoekingen bij het C.R.T. of bij het registratiekantoor, zal hij nagaan of het voorgelegde testament wel degelijk het juiste is. Er kunnen immers verschillende testamenten in omloop zijn, testamenten die mogelijk elkaar aanvullen, maar eventueel ook elkaar kunnen tegenspreken of uitsluiten.
Het testament of de testamenten die bruikbaar zijn, zulle een aparte weg volgen al naar gelang van
de vorm waarin zij zijn opgemaakt:
een openbaar testament zal door de notaris die het heeft opgemaakt of door zijn opvolger binnen de vier maanden ter registratie aangeboden worden;
een eigenhandig testament wordt overhandigd aan de notaris, die daarvan een akte opmaakt waaraan het eigenhandig testament zal gehecht worden;
een internationaal testament berust reeds in een verzegelde omslag bij de notaris en zal door hem geopend worden nadat hij op de hoogte werd gebracht van het overlijden;
de beschikkingen welke zij inhouden: na de formaliteiten van registratie, aanbieding op opening, is het nog mogelijk dat er een afgifte of een inbezitstelling met gevraagd worden. Dit kadert in de verdere afwerking van het notariële dossier.
12. nut van een testament en de formulering van een beschikking
Een testament wordt vooral gebruikt door personen die geen kinderen hebben. Voor gehuwden in die situatie is het belangrijk dat zij een beschikking maken voor de goederen die hen eigen zijn, daar de goederen van de gemeenschap automatisch in volle eigendom toekomen aan de overlevende. Een andere mogelijkheid bestaat erin een verdere erfgenaam of een vreemde aan te stellen tot bijzonder legataris een bepaalde som of een bepaalde zaak met vrijstelling van successierechten zal moeten betalen op zijn deel maar ook op het deel dat de bijzondere legataris krijgt. Men kan op die manier een som geld besparen, vooral als de tarieven tussen de erfgenamen sterk verschillen. Vb.: iemand heeft geen kinderen en wil de helft van zijn vermogen vermaken aan een v.z.w. (8,8 %) en de andere helft aan een neef. Nemen we een vermogen van 6.000.000 frank, dan betaalt de neef die de helft erft 1.350.000 frank aan successierechten en houdt hij 1.650.000 frank over. Als de erflater zijn testament anders had opgemaakt en zijn neef gelegateerd haf voor de som van 1.650.000 frank met vrijstelling van successierechten, dan heeft deze neef evenveel. Maar de v.z.w. houdt wel een stuk meer over. Zij krijgt 4.350.000 frank bruto maar houdt 3.224.700 frank over, hetzij 488.700 frank meer.
13. Welke vorm kiezen?
Het eenvoudigst en het goedkoopst is uiteraard het eigenhandig testament. Het risico is echter reel dat dit verloren gaat of in handen van een niet-erfgenaam belandt met alle daaruit voortvloeiende risico's. Daarenboven is er een probleem van bewaring. Een eigenhandig testament kan gemakkelijk verloren geraken of zelfs vernietigd worden. Hieraan kan verholpen worden door het bij een notaris in bewaring te geven. Tussen de eigen papieren steekt men dan een briefje zodat uw erfgenamen weten dat zij na uw overlijden contact met die bepaalde notaris moeten opnemen. Ook de bewijskracht van een onderhands testament is gering. Het volstaat dat de erfgenamen het niet erkennen opdat de legatarissen moeten bewijzen dat het wel de erflater is geweest die het blad heeft getekend (art. 1323 B.W.). Het internationaal testament zal misschien nuttiger zijn voor een wereldburger en is steeds rechtgeldig, ongeacht de plaats waar het werd opgemaakt, de ligging van de goederen, de nationaliteit en de woon- of verblijfplaats van de erflater.
14. Conclusie
Het openbaar testament heeft grote bewijskracht en de exactheid van de juridische en technische formulering ervan is gegarandeerd. Men heeft ook dadelijk zekerheid over de bewaring.
